Mehmetali Rexhepi
Poezia si brengë e identitetit
Hysen Këqiku: “Çka t`i bëjmë të bukurës”
Që në titull shfaqet brenga e një artikulimi të ndrydhjes, të tjetërsimit, të mashtrimit “e ardhur dikah.” Mbi ne bie paradoksi i heqjes dorë nga burimorja, nga e bukura burimore dhe hyrja në një kafaz të zi fute të lëvizshme. Kafazi i futës së zezë! Një imponim dogmatik tërësisht i panatyrshëm është futur në estetikën e natyrës së lirë njerëzore, e cila mund të emërtohet sipas përkatësisë e prejardhjes së huaj. Përvoja e identitetit të poetit bie ndesh me grackën e këtij imponimi, gjithnjë fshehur prapa “mallkimit” anonim, brenda etiketës së huaj “ haram!”
Të këtillë çfarë jemi, kemi një sprovë tematike së cilës i qaset Hysen Këqiku, që ta piketojë me ngjyrat e një art-stisje të tij, që mëtojnë ta fusin në kllapa figurative dhe semantike këtë mynxyrë, këtë kapje pas një tjetërsimi etik e estetik! Sfondi i kësaj dogme mbyll të bardhën me perden e errët…
Humbja “vullnetare” e identitetit historik, etnik, autokton dhe qytetërues, këtij varg-thurësh do t`ia sjellë tendosjen e shkallës më të lartë të termometrit emocional:
“ As…
Dëgjo e mos plas”
( Çka t`i bëjmë të bukurës)
Ç`janë sprovat si këto? Sprovat e këtilla janë përballje me të ndodhurat e kaheve të pakëndshme: Quo vadis kombi im?!- do të thërriste poeti. Të ndodhurat i vijnë jetës sonë dhe, jeta duhet t`i mbledhë forcat e mënyrën njerëzore për t`i kapërcyer imponimet… Mirëpo, kapërcimi i honeve të sotme ka koston e vet… Që të mos biem në hone asimiluese, pra t`i kthehemi shpirtit tonë profetik, mençurisë sonë profetike, asaj që e ka ushqyer ndërdymen tonë shekullore…
Gjithsesi, shpirti krijues e përjashton indiferencën si një mysafire e paftuar, e cila nuk çanë kokën për zvogëlimin e dhimbjes e të tjetërsimit përreth saj.
Dialektika e njeriut, dheut, ujit dhe diellit do të vijojë çeljen e bukurisë në trajta vijash, të skalitura me fisnikëri, ndjeshmëri gjaku e ndjenjash… Nga brendia e shpirtit del thirrja e ndërgjegjes për t`i thënë vetasgjësimit: ndal!
Tashti shkallaren e përvojës të kërkimtarit të së bukurës, poezia ia ngriti në “Pallat në tre kate.” Përderisa në dy katet e jetës, përvoja ia shpie barrët e brengat, mosha e tretë nuk i jep atë mundësi personazhit për ta prekur katin e tretë. Mes arritjes dhe mësymjes për arritje luhatet gjakimi njerëzor, gjakimi (j)etik e poetik i Hysen Këqikut.
Rrugëtimi i gjatë për qëmtim idesh e figurash, e solli autorin deri te vëllimi i prehjes poetike. Për çfarë prehje bëhet fjalë? Prehja vjen për bërje të bilancit të jetës; i mbetjes të asaj të mundshmes pas kërkimit të përhershëm të pamundshmes. Tashti vargjet të shumtën i reflektojnë urti, ndërsa urtia ia shtrin dorën atij, të mos mbetet ”shpirt i strukur/ akoma në vetmi.”
Gjilan, më 4 prill 2019
