23 nëntor 2024, Gjilan –
Në Universitetin Publik “Kadri Zeka” në Gjilan, ka filluar një projekt, duke hapur dyer të reja për të rinjtë dhe të rejat nga shumica shqiptare, si dhe komuniteti serb, rom dhe turk. Ky është projekti “EDUART”, i lindur nga mendimi dhe angazhimi i sociologut Avni Rudaku, i mbështetur financiarisht nga Ministria për Kulturë, Rini dhe Sport e Republikës së Kosovës. Përmes këtij projekti, të rinjtë e këtij rajoni po bëhen pjesë e një përvoje që synon të ndërtohet mbi themelet e trashëgimisë kulturore dhe historike, me qëllim që ata të bëhen bartës të një kulture që është gjithashtu ajo e bashkëjetesës dhe respektit të përbashkët.
Hapja e këtij projekti, si një fillim i një cikli që kërkon të ruajë dhe promovojë pasurinë kulturore të Rajonit të Gjilanit, u bë me një ligjëratë të Dr. Selim Dakut. Fjalët e tij, të cilat u thurën për të nxjerrë në pah rëndësinë e etikës gjatë vizitave në objektet fetare, ishin më shumë se thjesht një udhëzim për rregulla dhe norma. Ato ishin një apel për respektimin e thelbit të shpirtit njerëzor dhe për kuptimin sentimental të lidhjeve që ekzistojnë midis individëve dhe vendeve të shenjta. Dr. Daku na kujtoi se trashëgimia e kulturës dhe e fesë nuk është vetëm një çështje e ritualeve dhe zakoneve, por një mundësi për të mbajtur gjallë dritën e njerëzisë përmes respektit ndaj diversitetit dhe ndershmërisë.
Pas tij, PhD Cand. Shqipe Daku vazhdoi me një ligjëratë që theksoi nevojën urgjente të integrimit të trashëgimisë kulturore në kurrikulat parauniversitare, duke na ftuar të kuptojmë se njohuritë dhe vlerat që lidhen me të kaluarën e shoqërisë janë ato që i japin kuptim të ardhmes. Ajo përmendi gjithashtu mundësitë që ofron teknologjia moderne, si realiteti virtual, për t’i bërë këto pasuri të arritshme për të rinjtë, jo vetëm në forma fizike, por edhe në forma që tejkalojnë kufijtë e hapësirës dhe kohës. Në këtë kuadër, edukimi dhe vizitat kulturore nuk janë vetëm aktivitete arsimore, por një mundësi për të formuar një qytetari të ndërgjegjshme dhe të përgatitur për të respektuar, ruajtur dhe kultivuar trashëgiminë kulturore dhe historike, të të gjithëve, për të gjithë.
Më pas, Dr. Blerim Haziri, historian dhe me përvojë të gjatë si mësimdhënës në fushën e ekologjisë, theksoi lidhjen e pashkëputur mes artit dhe natyrës. Përmes shembujve të ndryshëm të përdorimit të artit si mjet për ruajtjen e mjedisit dhe monumenteve natyrore, Haziri na përkujtoi se arti është një pasqyrë e realitetit, por gjithashtu edhe një forcë që mund të ndryshojë mënyrën se si i shohim dhe i trajtojmë monumentet natyrore dhe mjedisin në përgjithësi. Në këtë kuptim, arti është jo vetëm një formë estetike, por një mjet për të ruajtur pastërtinë dhe harmoninë me mjedisin që na rrethon.
Në fund, Dr. Asdren Toska, ekspert në marketing, ndërtoi lidhjen mes përkrahjes financiare dhe zhvillimit të kulturës. Ai theksoi se mbështetja e aktiviteteve kulturore nga bizneset nuk është vetëm një investim ekonomik, por një angazhim për mbajtjen gjallë të identitetit kulturor dhe për zhvillimin e një shoqërie më të ndërgjegjshme dhe më të hapur. Sponsorizimi në kulturë është një mundësi për të rritur vlerat që kultivojmë, si dhe për të krijuar mundësi që bashkohen përmes artit dhe trashëgimisë.
Pjesëmarrësit e këtij aktiviteti, të rinjtë dhe të rejat nga komunitetet e ndryshme, u udhëhoqën më pas nga Arton Hoxha, drejtues i Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore të Rajonit të Gjilanit, në një udhëtim që ishte më shumë se një vizitë. Ata vizituan Atik Xhaminë, Muzeun Etnografik, Muzeun Rajonal të Gjilanit dhe Kishën Ortodokse të komunitetit serb, duke eksploruar historinë dhe trashëgiminë fetare dhe kulturore të rajonit të Gjilanit. Secili hap i bërë në këto vende ishte një mundësi për të reflektuar mbi mënyrën se si kultura dhe historia ndikojnë në formimin e identitetit tonë, dhe si ato janë të ndërthurura thellësisht me jetën e përditshme.
Përkthimi në gjuhën serbe u sigurua nga Enver Sadiku, ndërsa për komunitetin turk nga Blerina Morina, duke mundësuar kështu një komunikim mes të gjithëve nga komunitetet e ndryshme etnike. Fotografitë e aktivitetit janë dokumentuar nga studioja fotografike e Ylfete Fazliut, e cila ka kapur çdo moment të rëndësishëm të projektit EDUART. Gjatë angazhimit të vullnetarëve, kontribut të veçantë dha Ardit Jaha – koordinator i vullnetarëve në këtë projekt.
“EDUART” është më shumë se një projekt edukativ; është një udhëtim i thellë në shpirtin e kulturës, artit dhe trashëgimisë, që ka për qëllim të ndërtojë një të ardhme ku diversiteti dhe respekti i përbashkët janë themelet e një shoqërie të fortë dhe të qëndrueshme. Ky projekt do të vazhdojë të sjellë ligjërata dhe aktivitete të tjera, duke hapur rrugë të reja për të kuptuar dhe dashur pasurinë e trashëgimisë kulturore të Gjilanit dhe më gjerë.
